Bu laboratuvarda yapılan ölçümler ve amaçları
Bu laboratuvarda yapılan ölçümlerle sportif performansla veya sağlıkla bağlantılı fiziksel ve fizyolojik faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Sporda braşına ait gereksinimlere uygun antrenman yüklerinin bulunması ve sporcu kapasitesinin takibi için submaksimal ve maksimal testler uygulanmaktadır. Egzersize verilen akut fizyolojik yanıtlar ve uzun dönem adaptasyonlar belirlenerek hem performans gelişimi hem de sağlık & egzersiz perspektifinde test uygulamaları ve sonuç değerlendirmeleri yapılmaktadır.
Sporcuların antrenman ve müsabakalar boyunca gösterdiği fizyolojik uyumun doğru bir şekilde gözlemlenmesi metabolik biyokimyasal yanıtların ölçülmesini gerekli kılmaktadır. Sporculara ait biyokimyasal veriler sporcuların sahip oldukları internal antrenman yükü ile ilgili bilgiler içermektedir. Laboratuvar ortamında standartizasyonu sağlanan ortam koşulları altında koşu ve bisiklet ergometreleri ile testlerdeki sporcuların saha yüklenmeleri simule edilmektedir. Farklı şiddetlerde yüklenmeler esnasında sporcuların oksijen tüketimi, karbondioksit üretimi, solunum değişim oranı ve maksimal oksijen tüketimi metabolik analizör ile ölçülmektedir. Bu egzersiz testleri sırasında kapillerler kan örneği alımı ile kan laktat değeri sporcular için yorgunluk belirteci olarak bilinen anaerobik (laktat) eşik belirlenmesinde kullanılır. Laktat eşiği testlerinde enzimatik sensör yöntemi kullanan laktat/glukoz analizörü aynı anda 5 numune ölçebilmektedir. Sporcu kalp hızı yanıtı ile ivmelenme, yavaşlama, koşu mesafesi, koşu hızı ve oyuncu yükü görüntüleme ve takibi için hem açık havada GPS sensörüyle ve akselerometreyle kapalı ortam sporlarında kullanılabilen monitörizasyon sistemi mevcuttur. Bu oyuncu takip sistemi çok sayıda sporcuyu aynı anda ölçmeye (takım sporları için de ideal olarak) imkan vermektedir.
Laboratuvar Donanımları
Otomatik Defibrilatör
Merkezin ölçüm öncesinde yönergesi dahilinde teste girecek bireylerden aldığı sağlık raporu olmasına ve bireye uygun protokol seçimi ile test uygulanmasına rağmen, performans testleri sırasında oluşabilecek kardiyak bir acil duruma karşı hazır bulundurulan otomatik defibrilatör ile her an müdahaleye hazır olarak laboratuvarda ölçümler gerçekleştirilir.
Bioempedans Vücut Kompozisyonu Analizörü (Inbody 170)
Bioelektrik direnç vücut dokularının az miktardaki zararsız bir elektrik akımına direncinin ölçülmesidir. Vücut yüzeyine temas eden elektrotlarla gövde ve ekstremitlerden düşük voltajlı akım geçer, dokular arasında iletkenlik farkından yağ ve yağsız kütle hesaplanır. Ölçüm en az 2 saat açlık ve içecek tüketilmemiş ve idrara çıkılmış olarak uygulanmalıdır. Vücuda temas eden metal eşyalar (küpe, kolye piercing gibi) çıkarılmalıdır. Hamile ve kalp pili olanlar kullanamaz.
Glikoz/Laktat Analizörü (Biosen C-Line GP+ EKF Diagnostics – Barleben, Germany)
Ölçüm Aralığı:
Bu ekipman laboratuvar tipi glikoz ve laktat ölçüm cihazıdır. Kandaki veya plazmadaki glikoz ve laktat ölçümünü aynı anda yapabilmemize olanak sağlar. Alternatif olarak, cihazı yalnızca glikoz veya laktat ölçümü yapması için de yapılandırılabilir. Biocen C Line ile kan laktat seviyeleri hassas olarak çok az kan örneği alınarak değerlendirilebilir.
Kablolu Fotosel Sistemi (Newtest PowerTimer 300)
Çok kapılı fotosel sistemi ve uyumlu yazılımı ile Newtest Powertimer 300 ile atletik nitelikler keskin bir hassasiyetle ölçülebilmektedir. Bu donanımla hız, çeviklik, yön değiştirme & reaksiyon, patlayıcı kuvvet ve güç doğru ve güvenilir olarak değerlendirilir. Newtest Powertimer’in yenilikçi test özellikleri ve testleri kolay karşılaştırabilir sayısal değerler (saniye, santimetre vs.) olarak sunar. Bu özellikler; antrenörlere ve sporculara yapılan testlerde doğru ve anlık geribildirim verileri sağlar.
Kablosuz Fotosel Sistemi (VALD Performance SmartSpeed PRO)
– 4 adet kablosuz uzaktan kumanda ünitesi ve reflektörler (en fazla 24’e kadar yükseltilebilir-7m’ye kadar şerit genişliği)
– 1 adet FUSİONSPORTSportsweb temel ünitesi (400m ye kadar görüş alanı)
– 8 adet kompozit alaşım özel tasarım tripodlar (kapı adetleriyle eşleşmesi için yükseltilebilir)
– SMARTSPEED paket bilgisayar yazılımı, MS ActiveSync yazılımı ve bilgisayar USB kablosu
– Taşıma kutusu ve tekerlekli tripod çantası, 240V şarj aletleri
Kablosuz SMARTSPEED teknolojisi çok hassas zaman saptama sistemidir ve her antrenmanda gerçek zamanlı geri bilgi akışı sağlayarak sporcuların limitlerini zorladıkları antrenman temposuna erişmelerine olanak sağlamaktadır. SMARTSPEED tüm saha egzersizlerinde kullanılabilir ve sporcuların performanslarının hassaslık gerektirdiği – hız, çeviklik, beceri ve dayanıklılık, tepkisel zaman ve karar verme gibi özelliklerin geliştirilmesinde kullanılabilir.
Oyuncu takip sistemi – nabız ve ivmeölçer (Polar Team Pro)
20 sensör & göğüs bandı
Bluetooth Smart kalp atış hızı işleviyle uyumludur. Polar Team Pro iPad uygulamasına doğrudan canlı veri akışı sağlanır
200 metreye kadar mesafeden çalışır; Uzun mesafeli ve canlı veriler arabelleğe alınır.
Hem iç hem dış mekan için koşu hızı, mesafe, atak, hızlanma ve koşu kadansı
Kalp atış hızı; Kalp atış hızı değişkenliği; GPS; MEM hareket sensörü (İvmeölçer, jiroskop, dijital pusula)
10 saat çalışma süresi; 3 saatte şarj olur (boştan tam doluya); 72 saate kadar sensör hafızası
Özelleştirilebilir kalp atış hızı bölgeleri; hız bölgeleri; Egzersiz sonuçlarında kalp atış hızı grafiği; hızlanma/yavaşlama bölgeleri
Hız, mesafe ve atak analizi işlevleri; Isı haritasıyla konum analizi
Uzun vadeli raporlar (haftalık, aylık, dönemlik); Egzersiz seansı verilerini Excel’de dışa aktarma
Ergospirometre sistemi (Koşubandı, Lode valiant treadmill; Metabolik Analizör, Cortex Metalyzer 3B; Bisiklet ergometresi, Monark LC4)
Bireyin egzersiz sırasındaki kapasitesini değerlendiren, tanısal ve prognostik amaçlı bilgiler veren bir testtir. CPET ile organizmanın metabolik durumu, kardiyak, pulmoner, nöromüsküler sistemlerin fonksiyonel kapasitelerinin değerlendirmesi ve egzersiz sırasında vücudun oksijen kullanabilme etkinliğini gösteren bir testtir. Sporcunun havadan solunan oksijenin kana transfer ve aktif kaslara dağıtım yeteneğini gösterir. Anaerobik Eşik Belirlenmesi: Anaerobik eşik şiddetinde egzersiz yapabilme becerisi sporcunun performansında kilit görevi görür. İstenilen parametrenin etkili olarak antrene edilmesi için antrenman yükünün hassas olarak kişiye göre belirlenmesi gerekmektedir. Kan laktat konsantrasyonu ölçülerek bu eşik değer belirlenmektedir.
Laboratuvarda uygulanan CPET, Submaksimal aerobik kapasite testleri, bireysel anaerobik eşik gibi testlerde kullanılan bu sistem branşa uygun yüklenme için kolu bandı veya bisiklet ergometresinin egzersiz simulasyonu ile sporcularda solunum gazlarından metabolik analizörde her nefeste VO2, VCO2, RER ölçülerek test sonuçlanır.
Ölçülen performans parametreleri:
Anaerobik eşik (laktat) testi: Bireysel anaerobik eşik seviyesini (sabit laktatlı durumda maksimum efor seviyeleri) ve efor harcama anında ve efor sonrasında aerobik eşik seviyesini belirler. Eşik seviyeleri, hedefe yönelik dayanıklık eğitiminin tam yoğunluğunu sağlar.
Aerobik Güç: Organizmada bir dakikada vücut kütlesinin bir kilogramı başına kullanabilen en yüksek oksijen miktarı (mL·dk–1·kg–1)
Aerobik Limit Güç: 𝑉̇O2pik alınabilen en yüksek güç üretim düzeyi
Kritik Eşik: Egzersizin 𝑉̇O2 değerinin 𝑉̇O2pik’e ulaşmadan stabil tutulabildiği en yüksek çalışma oranı
Kritik Güç: Yorgunluk oluşmadan sürdürülebilen en yüksek çalışma oranı
Maksimal Laktat Dengesi: Sabit bir çalışma oranında sürdürülen egzersizlerde kan laktatının dengede tutulabildiği en yüksek çalışma oranı
Solunum Değişim Oranı: VE-VCO2’deki kırılma ile karakterize anaerobik eşik türü
Solunumsal Eşik: aerobik eşik ve anaerobik eşik düzeyleri geçilirken VCO2’nin VO2’ye karşı lineer olamayan artışıyla belirlenen gaz değişim eşikleri
Uygulanan Testler
LABORATUVAR ADI | DENEY/ TEST/ MODEL | KULLANILAN METOD | AÇIKLAMA |
İnsan Performans Laboratuvarı | Kardiyopulmoner Egzersiz Testi | Incremental egzersiz testi (maksimal Efor) veya Submaksimal protokol ile dolaylı ölçüm yöntemi. Uygulanacak protokol birey/takım gereksinimine göre belirlenir. | Bireyin egzersiz sırasındaki kapasitesini değerlendiren, tanısal ve prognostik amaçlı bilgiler veren bir testtir. CPET ile organizmanın metabolik durumu, kardiyak, pulmoner, nöromüsküler sistemlerin fonksiyonel kapasitelerinin değerlendirmesi ve egzersiz sırasında vücudun oksijen kullanabilme etkinliğini gösteren bir testtir. Sporcunun havadan solunan oksijenin kana transfer ve aktif kaslara dağıtım yeteneğini gösterir. |
İnsan Performans Laboratuvarı | Bireysel anaerobik eşik testi | Incremental egzersiz testi (maksimal Efor) | Anaerobik Eşik Belirlenmesi: Anaerobik eşik şiddetinde egzersiz yapabilme becerisi sporcunun performansında kilit görevi görür. İstenilen parametrenin etkili olarak antrene edilmesi için antrenman yükünün hassas olarak kişiye göre belirlenmesi gerekmektedir. Kan laktat konsantrasyonu ölçülerek bu eşik değer belirlenmektedir. |
İnsan Performans Laboratuvarı | Kan laktat ölçümü | Parmak ucu veya kulak memesi kapiller kan örneği (20 μl) | 20-45 s sonuç alma Ölçüm hassasiyet aralığı: Glucose 0.5–50 mmol/L (9–900 mg/dL); Lactate 0.5–40 mmol/L (5–360 mg/dL) |
İnsan Performans Laboratuvarı | Vücut kompozisyonu | Bioelectrical Impedance Method | Bioelektrik direnç vücut dokularının az miktardaki zararsız bir elektrik akımına direncinin ölçülmesidir. Vücut yüzeyine temas eden elektrotlarla gövde ve ekstremitlerden düşük voltajlı akım geçer, dokular arasında iletkenlik farkından yağ ve yağsız kütle hesaplanır. Ölçüm en az 2 saat açlık ve içecek tüketilmemiş ve idrara çıkılmış olarak uygulanmalıdır. Vücuda temas eden metal eşyalar (küpe, kolye piercing gibi) çıkarılmalıdır. Hamile ve kalp pili olanlar kullanamaz. |
İnsan Performans Laboratuvarı | Anaerobik Kapasite Testleri | Uygulanacak protokol (Tekrarlı sprint testi, çoklu sıçrama yöntemleri) birey/takım gereksinimine göre belirlenir. Maksimal eforlu bir testtir, sağlık riski olanlarda bu test uygulanmamalıdır. | Koşulacak mesafe veya sıçrama sayısı ile dinlenme aralıkları protokole uygun seçilerek pik güç, ortalama güç, minimum güç ve yorgunluk indeksi parametreleri hesaplanarak anaerobik güç ve kapasite sonuçları belirlenir. |
İnsan Performans Laboratuvarı | Sıçrama Testleri | Uygulanacak protokol (Statik Jump, Countermovement Jump, Drop Jump) birey/takım gereksinimine göre belirlenir. | Sporcu protokolün belirlediği kurallara uyarak (kolların pozisyonu, başlangıç pozisyonu ve yükseklikten düşerek) sıçrayarak uzanabildiği en yüksek nokta belirlenip, yükseklik cm cinsinden kaydedilir. Test, en iyi skorun tespit edilebilmesi için tekrarlanaabilir, genellikle iki defa tekrar edilir. Test her bir sporcu için yaklaşık 5 dk. sürmektedir. |